อรรถกถาอัฏฐมกัสส อินทริยกถา

ว่าด้วยอินทรีย์ของบุคคลที่ 8

บัดนี้ ชื่อว่า เรื่องอินทรีย์ของบุคคลที่ 8¹ ในเรื่องนั้น ลัทธิ
แห่งชนเหล่าใด ดุจลัทธิของนิกายอันธกะในขณะนี้ว่า บุคคลที่ 8
กำลังได้อินทรีย์ทั้งหลายในขณะแห่งมรรคเกิด มิใช่ได้มาก่อน ดังนี้
สกวาทีหมายถึงชนเหล่านั้นจึงถามปรวาทีว่า บุคคลที่ 8 ไม่มีสัทธิน-
ทรีย์หรือ คำตอบรับรองเป็นของปรวาที. ถูกถามว่า บุคคลที่ 8
ไม่มีศรัทธาหรือ ปรวาทีกำหนดเอาความที่ศรัทธาต่างจากสัทธินทรีย์
จึงตอบปฏิเสธ แม้ในปัญหาที่เหลือทั้งหลายก็นัยนี้. สกวาทีเริ่มคำเป็น
ต้นว่า บุคคลที่ 8 มีศรัทธามีสัทธินทรีย์หรือ ดังนี้ เพื่อแสดงว่า
เหมือนอย่างว่า ใจของบุคคลใดมีอยู่ แม้มนินทรีย์ ได้แก่อินทรีย์คือใจ
ของบุคคลนั้น ก็มีอยู่ฉันใด อินทรีย์ทั้งหลายมีศรัทธาเป็นต้น ของ
บุคคลใดมีอยู่ แม้อินทรีย์ทั้งหลายมีสัทธินทรีย์เป็นต้นของบุคคลนั้นก็มี
อยู่ฉันนั้น. คำนั้นทั้งหมด พร้อมทั้งการชำระพระสูตรมีอรรถง่ายทั้งนั้น
ดังนี้แล.

อรรถกถาอัฏฐมกัสส อินทริยกถา จบ
1. อินทรีย์ 5 ของพระอริยบุคคลตั้งแต่ที่ 1-8 คือ 1. สัทธินทรีย์ 2. วิริยินทรีย์
3. สตินทรีย์ 4. สมาธินทรีย์ 5. ปัญญินทรีย์.

ทิพพจักขุกถา

[795] สกวาที มังสจักษุ อันธรรมอุปถัมภ์แล้ว เป็น
ทิพยจักษุ หรือ ?
ปรวาที ถูกแล้ว.
ส. มังสจักษุ ก็คือทิพยจักษุ ทิพยจักษุ ก็คือ
มังสจักษุ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
[796] ส. มังสจักษุ อันธรรมอุปถัมภ์แล้ว เป็นทิพยจักษุ
หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. มังสจักษุเป็นเช่นใด ทิพยจักษุก็เป็นเช่นนั้น
ทิพยจักษุเป็นเช่นใด มังสจักษุก็เป็นเช่นนั้น
หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯ ล ฯ
[797] ส. มังสจักษุอันธรรมอุปถัมภ์แล้ว เป็นทิพยจักษุ
หรือ ?
ป. ถูกแล้ว.
ส. มังสจักษุอันนั้น ทิพยจักษุอันนั้นแหละ ทิพย-
จักษุอันนั้น มังสจักษุก็อันนั้นแหละ หรือ ?
ป. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯ ล ฯ